Schouder uit de kom; wat houdt het in?

De schouder is een zeer beweeglijk gewricht. De kom is klein en de bol relatief groot, zodat grote bewegingsuitslagen mogelijk worden. De bol van de bovenarm (humerus) vormt samen met het sleutelbeen (clavicula) en het schouderblad(scapula) de schoudergordel en deze drie botstukken kunnen samen deze grote bewegingsuitslagen garanderen. Schouderinstabiliteit betekent dat het schoudergewricht te los is en dat de bol van de bovenarm een te grote bewegingsvrijheid heeft ten opzichte van de kom van de schouderblad. Soms wordt de instabiliteit zo groot dat de schouder uit de kom schiet. Dan spreken we van een luxatie van de schouder. In de meeste gevallen zal de kop van de humerus vooronder het kommetje van het schouderblad komen en dit gaat gepaard met veel pijn. Het gewricht dient dan zo snel mogelijk teruggezet te worden, of het terug plaatsen van de bol in de kom.

Instabiliteit wil dus zeggen dat de bol niet mooi centraal in het kommetje kan blijven tijdens bewegingen. Er hoeft dus niet sprake te zijn van een luxatie maar kan er wel toe leiden.

Oorzaken schouder uit de kom

Schouderinstabiliteit is vaak het gevolg van een trauma, meestal een val op de schouder of op de uitgestrekte arm, of een plotse ruk aan de arm. Hierdoor kan beschadiging ontstaan van bepaalde schouderstructuren die onder normale omstandigheden verhinderen dat de schouder uit de kom schiet. Deze structuren zijn het labrum, het gewrichtskapsel met ligamenten en de spieren rondom de schouder. Vaak is het kapsel en zijn de gewrichtsbanden met de aanhechting op het labrum uitgerekt. Als het voorste gewrichtskapsel van de voorzijde van het labrum losraakt van het kommetje van de schouderblad, spreekt met van een Bankartlaesie. In sommige gevallen wordt een klein stukje bot van het kommetje mee afgerukt en dan spreken we over een benige Bankartlaesie. Dit maakt dat deze structuren te laks zijn geworden om het gewricht een normale stabiliteitt te geven tijdens bepaalde bewegingen. Door deze instabiliteit kan het gebeuren dat meerdere malen de schouder uit de kom schiet, zelfs bij gewone dagelijkse activiteiten.

In sommige gevallen ontstaat schouderinstabiliteit niet door een rechtstreekse trauma van de schouder maar door een geleidelijke uitrekking van het gewrichtskapsel. Dit komt vooral voor bij intensieve (bovenhandse) sporters zoals baseballers, volleyballers. Door deze geleidelijke uitrekking van het gewrichtskapsel onstaat er een te grote beweeglijkheid van het gewricht tussen de bol van de bovenarm en de kom van het schouderblad. Dit kan aanleiding geven tot een subluxatie (niet volledig uit de kom schieten van het gewricht) en pijn veroorzaken in de schouder. In sommige gevallen kan schouderinstabiliteit aangeboren zijn. Dit is het geval bij mensen met een te grote elasticiteit van de gewrichtsbanden. Meestal bestaat er ook een algemene laxiteit van de andere gewrichten.

De schouder bestaat uit 3 botstukken. De scapula(schouderblad), de humerus(bovenarm) en de clavicula(sleutelbeen). Een gedeelte van de scapula, het glenoid, vormt de kom van de schouder. Het glenoid is er ondiep en plat. Het labrum is een rand van zacht materiaal die de kom uitdiept en de vorm van het kopje geeft. Het labrum zet het vlakke oppervlak van het glenoid om in een diepe kom dat zich vormt om de kop van de bovenarm. De rand verdiept de kom tot vijftig procent, zodat de kop beter past, en heeft dus een belangrijke stabiliteitsfunctie. Verder dient het labrum als aanhechtingsplaats voor diverse ligamenten. Wanneer de schouder uit de kom schiet kan het zacht materiaal van het labrum klem komen te zitten tussen het glenoid en de kop van de humerus, waardoor het labrum kan scheuren. Hierdoor onstaat er pijn en wordt de schouder minder stabiel.

Symptomen schouder uit de kom

Naarmate de instabiliteit toeneemt worden de klachten en symptomen ook duidelijker. De schouder voelt los aan en soms bestaat het gevoel dat de schouder uit de kom wil schieten bij bepaalde posities van de bovenarm (subluxatie). Dit gaat gepaard met een voelbare klik in de schouderstreek. De pijn treedt voornamelijk op bij bewegingen boven het hoofd en kan dan ook optreden bij dagelijkse activiteiten. Nachtelijke pijn is soms aanwezig en het niet kunnen liggen op de aangedane schouder. Soms is er ook krachtsverlies van de arm. Naarmate de subluxaties toenemen wordt de schouder steeds instabieler en kan de schouder uit de kom schieten. Wanneer de schouder uit de kom schiet, ziet de schouder er anders uit en is heel pijnlijk, zeker bij de eerste luxatie. Bewegen lukt dan ook niet meer. Meestal dient dit in het ziekenhuis, al dan niet onder narcose, teruggezet te worden. Een luxatie kan in zeldzame gevallen zenuwen en bloedvaten rond het gewricht beschadigen.

Diagnose

Niet-operatieve behandelmogelijkheden

De behandeling van instabiliteit zal met name gericht zijn op fysiotherapie met versterking van de spieren rond de schouder om de stabiliteit van het gewricht te verbeteren. Als de weke delen na een eerste luxatie niet goed genezen, is er meer kans op een tweede luxatie. Vandaar dat na een eerste luxatie, na het terugzetten, het gewricht volledig dient te rusten om de weke delen rust te geven.

Het dragen van een mitella of draagdoek voor 2 weken is dus zeker van belang. Geleidelijk aan wordt dan begonnen met spierversterkende oefeningen van de schouder. Hierdoor verbetert de spiercontrole en ontstaat er een betere geleiding van de bol van de bovenarm in het schoudergewricht waardoor de stabiliteit verbetert. De gemiddelde duur van de revalidatie is zes tot acht weken en gedurende deze periode is ook een geleidelijke hervatting van normale activiteiten mogelijk.